به گزارش خبرنگار صنفی - آموزشی «خبرنامه دانشجویان ایران»؛ به نظر می رسد گره کور برگزاری کنکور برای داوطلبان نظام قدیم قصد بازشدن ندارد!
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی که شب گذشته منتشر شده پیشنهاد داده در کنکور ۱۴۰۰ دو نوع سئوال برای نظام جدید و نظام قدیم متوسطه طراحی شود.
برگزاری کنکور برای داوطلبان نظام قدیم چند سالی است که با حواشی خاصی روبرو شده و امسال نیز به شکل دیگر ادامه دارد. اواخر آذرماه بود که وزیر علوم درباره وضعیت کنکوری های نظام قدیم در سال ۱۴۰۰ گفت: موضوع دو مرتبه در شورای سنجش و پذیرش مطرح و تصمیم گرفته شده است که دیگر ادامه پیدا نکند. از نظر ما پرونده این موضوع بسته شده است.
البته استدلال سازمان سنجش نیز قابل تامل است، ابراهیم خدایی رئیس سازمان سنجش در آبان ماه امسال درباره چرایی عدم طراحی سوالات مستقل برای داوطلبان نظام قدیم گفت: در سال ۹۹ تعداد ۲۵۹ هزار نفر داوطلب نظام قدیم در کنکور شرکت کردند که از این تعداد حدود ۶۳ هزار نفر به دلیل اینکه سال گذشته انتخاب نوع نظام اختیاری بود، به سوالات نظام جدید پاسخ دادند و ۱۹۶ هزار نفر به سئوالات نظام قدیم پاسخ دادند. از تعداد ۱۹۶ هزار نفر، تعداد ۵۳ هزار نفر فارغ التحصیلان کاردانی، کارشناسی و کارشناسی ارشد هستند.
خدایی ادامه داد: حدود ۱۴۲ هزار نفر از تعداد ۱۹۶ هزار نفر داوطلبانی که به سئوالات نظام قدیم پاسخ دادند کسانی بودند که حداقل ۳ بار کنکور دادند که از این تعداد ۱۱۷ هزار نفر از آنها داوطلب گروه علوم تجربی بودند. در واقع همه این داوطلبان می‌خواستند در سه رشته پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی پذیرش شوند. در واقع زیر ۸ درصد از داوطلبان نظام قدیم داوطلب سایر گروه‌ها و رشته‌های آموزشی هستند.
به هر حال اعتراض داوطلبان نظام قدیم ادامه داشت تا اینکه مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی استدلال های دیگری را غیر از وزارت علوم مطرح کرده است. بررسی این گزارش گرچه نشان میدهد که این مرکز موافق برگزاری مجدد آزمون به صورت نظام قدیم است اما نکته قابل توجه در این گزارش اشاره ای به داوطلبانی که این در آزمون چندین مرتبه شرکت داشته اند، نشده. متن کامل این گزارش را در ادامه میخوانید:
آموزش عمومی تا سال 1390 شامل پنج سال دوره ابتدایی، سه سال دوره راهنمایی، سه سال دبیرستان و یک سال پیشدانشگاهی بوده که اکنون به نظام قدیم مشهور شده است. از آذرماه سال 1390 همزمان با اجرایی شدن سند تحول بنیادین آموزش و پرورش، دوره های آموزش عمومی بعد از تغییراتی به نظام جدید یا نظام 6 3 3 مشهور شدند. در نظام جدید دوره ابتدایی از 5 سال به 6 سال افزایش یافت و دوره متوسطه به دو دوره متوسطه اول و متوسطه دوم تقسیم شد. دوره متوسطه اول شامل سالهای هفتم، هشتم و نهم و دوره متوسطه دوم شامل سالهای دهم، یازدهم و دوازدهم است که سؤالات کنکور از کتابهای این دوره طرح میشوند. همزمان با تغییر در دورههای آموزش عمومی، تغییراتی در محتوای کتابهای درسی نیز ایجاد شد که این مورد موجب نگرانی فارغ التحصیلان نظام قدیم شده است.
سنجش عادلانه
در یک رقابت عادلانه وجود سنجههای یکسانِ، اصلیترین ملاک تعیین افراد یا گروههای برتر است. یک رقابت علمی مانند کنکور نیز از این قاعده مستثنا نیست. برگزاری کنکور نظام قدیم بهمعنای طرح دو نوع سؤال نظام قدیم و نظام جدید برای کسانی است که در یک مسابقه یکسان رقابت میکنند و این خود، اصل رقابت عادلانه را زیر سؤال میبرد. هرچند سازمان سنجش تلاش میکند با رعایت برخی ملاحظات فنی از قبیل تأکید بر سؤالات مشترکِ بین داوطلبان نظام قدیم و جدید و همترازسازی با استفاده از روشهای آماری، مطابق با نظام جدید رقابت عادلانه تری را ایجاد کند. اما استفاده از چنین روشهایی و ماندن در این وضعیت دوگانه، تنها در شرایط اضطرار جایز است و استانداردهای کیفی سنجش اقتضا میکند که تنها یک نظام، مبنای سنجش قرار گیرد.
همچنین، حساسیت کنکور سراسری بسیار بالاست و رقابت شدید و بسیار نزدیک داوطلبان در این مسابقه علمی تا حدی است که در آن پاسخ و یا عدم پاسخ حتی به یک سؤال، میتواند سرنوشت افراد زیادی را تغییر دهد. بنابراین، کمترین نابرابری و دوگانگی در مواجهه با عناصر مؤثر بر رقابت، قابل قبول نیست؛ بهخصوص اینکه این نابرابری در نوع سؤالات آزمون باشد.
بیشتر بخوانید// گزارش «ابهام برانگیز» مرکز پژوهش‌ها درباره صاحبان برخی دانشگاه‌های غیرانتفاعی
جمعیت متقاضیان
نکته حائز اهمیت دیگر این است که تعداد فارغ التحصیلان از میانِ داوطلبان نظام قدیم آموزش متوسطه که آخرین گروه از آنها در سال تحصیلی 96-97 فارغ التحصیل شدهاند، برطبق اطلاعات سالنامه آماری وزارت آموزش و پرورش در همه رشته های نظری بالغ بر 361 هزار نفر بوده است که تاکنون در سه آزمون سراسری سال 97-98-99 با سؤالات مختص به خود شرکت کردهاند. پس از این مدت تعداد این داوطلبان که بالقوه متقاضی شرکت در آزمون نظام قدیم هستند به میزان قابل ملاحظهای کاهش و متقابلاً داوطلبان نظام جدید اکثریت مطلق داوطلبان را تشکیل خواهند داد. طبق برآورد سازمان سنجش آموزش کشور سهم داوطلبان آزمون نظام قدیم در آزمون سراسری سال 1400 از کل داوطلبان، بین 6 تا 8 درصد خواهد بود، با عنایت به این نکته که برخی از فارغالتحصیلان نظام قدیم در کنکور سال 1399 سؤالات نظام جدید را برای پاسخگویی انتخاب کردهاند (حدود 50 هزار نفر) و این موضوع در آزمون سال 1400 نیز وجود خواهد داشت. در هر صورت فارغ از برآورد سازمان سنجش، داوطلبان نظام قدیم در اقلیت خواهند بود.
در آزمون سراسری سال 1398حدود 62.8 درصد قبولشدگان، فارغالتحصیلان نظام جدید متوسطه بودند که همان سال 1398 فارغ التحصیل شده بودند. 37.2 درصد مابقی که همگی داوطلبان نظام قدیم محسوب میشوند درواقع فارغ التحصیلان سالهای 1368 -1397 هستند که در نظامهای آموزشی ترمی واحدی، سالی واحدی و یک نظام پیش از آن فارغ التحصیل شده اند.
بررسی آمار داوطلبان آزمون سراسری سال جاری 1399 نشان میدهد، از تعداد حدود 1 میلیون و 166 هزار نفر داوطلب حاضر در جلسه 83.2 (حدود 970 هزار نفر) به سؤالات نظام جدید پاسخ داده اند. این آمار در گروه ریاضی 89.6 درصد، در گروه تجربی 76.8 درصد، در گروه علوم انسانی 87.5 درصد، در گروه هنر 89.3 درصد و در گروه زبان 87.3 درصد است.
بیشترین تعداد متقاضی پاسخ به سؤالات نظام قدیم آموزش متوسطه با تعداد حدود 118 هزار نفر در گروه تجربی است و در سایر گروههای آزمایشی تعداد متقاضیان نظام قدیم کم است. باید به این نکته اشاره نمود که از حدود 195 هزار نفری که از پنج گروه آزمایشی به سؤالات نظام قدیم پاسخ گفته اند حدود 53 هزار نفر جزء اتباع خارجی، دانشجویان درحال تحصیل یا انصرافی یا اخراجی، فارغ التحصیل کاردانی و مقاطع بالاتر یا کارمند بودهاند. با لحاظ نکردن این تعداد (این دسته بجز اتباع خارجی، یکبار از آموزش رایگان بهره برده اند) حدود 143 هزار نفر (حدود 12 درصد) داوطلب متقاضی پاسخگویی به سؤالات نظام قدیم وجود داشته است که حدود 85 هزار نفر از آنها مربوط به گروه آزمایشی علوم تجربی است.
تغییرات محتوای کتابهای درسی
فارغ از آنچه گذشت مهمترین نکته ای که پس از مصاحبه با مشاوران تحصیلی و معلمانی که دروس هر دو نظام قدیم و جدید متوسطه را تدریس نموده اند بهدست آمده این است که شرکت در آزمون نظام جدید متوسطه، به نفع داوطلبان نظام قدیم است. به گفته معلمان، همه کتابهای درسی نظام جدید نسبت به نظام پیش از آن کم حجمتر، روانتر و ساده تر است. برای مثال در درس زیست شناسی بین 6 الی 10 فصل حذف شده است. با این همه استفاده از اصطلاحات جدید و نامأنوس بهکار رفته در کتب نظام جدید (برای مثال در زیستشناسی نظام جدید به میتوکندری، راکیزه گویند)، استفاده از این کتاب و پاسخ به سؤالات این درس را برای داوطلبان نظام قدیم بهرغم کاهش حجم مشکل ساخته است که این مشکل را میتوان با قرار دادن کلمات معادل استفاده شده در کتب نظام قدیم در کنار کلمات و اسامی جدید، حل نمود. همچنین، در درس ریاضی فصلهایی مانند انتگرال، بخشی از مقاطع مخروطی و چند بخش دیگر حذف شده است. به عقیده معلمان و نماینده دفتر تألیف کتب درسی ابتدایی و متوسطه وزارت آموزش و پرورش، محتوای کتب درسی حداکثر تا 30 درصد دستخوش تغییر و تحول شده است.
در سالهای گذشته با وجود عدم تغییر در نظام آموزشی تغییراتی در کتابهای درسی که منبع کنکور نیز بوده اند ایجاد میشده است. برای مثال کتاب ادبیات فارسی در دهه 80 تغییر کرد به گونه ای که فارغ التحصیلان سال 1379 که در آزمون آن سال پذیرفته نمیشدند مجبور بودند برای کنکور سال 1380 بدون هیچ گونه تنفسی ادبیات فارسی جدید را مطالعه کنند.
ملاحظات قانونی
بنابراین برطبق قانون، اتخاذ تصمیم درخصوص برگزاری کنکور نظام قدیم در سال ۱۴۰۰ نیز برعهده این شوراست. شورای سنجش و پذیرش در هفدهمین جلسه ۲۶ اسفند ۱۳۹۷ با توجه به درخواست داوطلبان تصویب کرد «در آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ برای آخرین بار همانند آزمون سراسری سال ۱۳۹۸ سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سؤال) انجام خواهد شد» عبارت «آخرین بار» تأکیدی بر این نکته است که پس از سال ۱۳۹۹ آزمون جداگانه ای برگزار نخواهد شد.
اما این مصوبه در وب سایت این سازمان و دفترچه ثبت نام آزمون سراسری سال ۱۳۹۹ وجود نداشت که دلیلی بر عدم اطلاع رسانی به موقع این سازمان در خصوص این مهم است. همچنین، این مصوبه مجدداً در بیست و چهارمین جلسه شورای سنجش و پذیرش ۲۲ مهر ۱۳۹۹ مورد تأیید و تصویب دوباره این شورا قرار گرفت که به دلیل دیرهنگام بودن، این مصوبه رافع اشکال فوق نیست.»
نتیجه‌گیری و پیشنهاد
با توجه به شرکت آخرین گروه از فارغ التحصیلان نظام قدیم متوسطه در سه آزمون، حداقلی بودن جمعیت آنان و از منظر عدالت در سنجش، مرجح است آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ با سؤالات یکسان برگزار شود.
اما به دلیل عدم اعلام عمومی مصوبه حذف کنکور نظام قدیم تا حداقل یکسال قبل از برگزاری آزمون پیشنهاد می شود در آزمون سراسری سال ۱۴۰۰ سنجش با دو آزمون جداگانه (دو مجموعه سؤال برای نظام های جدید و قدیم متوسطه) و حتی المقدور از مباحث و مطالب مشترک دو نظام قدیم و جدید با تعداد معدود سؤالات متفاوت برگزار شود.»
